معرفت الهی دارای مراتب گوناگونی میباشد که جناب محقق طوسی رحمه الله علیه، این گونه مقایسه معرفت الهی و آتش را انجام داده اند.
مرتبه اول
مرتبه اول آتش آن است که فردی درباره آتش و اوصاف آتش بشنوند ولی هیچگاه آتش را نبیند. برای مثال از فردی بشنود که آتش چیزی است که هر چه را در آن بیفکنی میسوزاند و نابود میگرداند و هرچه از آن اخذ میکنی کم نمیگردد. نظیر این معرفت، معرفت خداوند متعال جماعتی است که دین خود را با تقلید از دیگران آموخته اند و خودشان هیچ دلیل در انتخاب و یافتن این دینشان ندارند.
مرتبه دوم
مرتبه بعدی فردی است که دود آتش را دیده اما خود آتش را ندیده است پس با دیدن این دود به اصل آتش پی میبرد چرا که هر اثر موثری دارد پس این دود نیز موثری دارد که آن آتش میباشد، و نظیر این مرتبه در معرفت خداوند متعال، معرفت افرادی است که اهل نظر و استدلال هستند که به وسیله دلایل و برهان های عقلی حکم بر وجود خداوند متعال مینماید.
حتما بخوانید: من کان للَّه کان اللَّه له
مرتبه سوم
در این مرتبه فرد آتش را یافته و نزدیک آن شده است و حرارت آتش را حس و نور تابان آتش را میبیند. و نظیر معرفت این فرد در معرفت الهی مانند مومنان خاصی است که دل آنها با معرفت الهی روشن گشته و در جمیع اشیاء به دیده یقین، آثار صفات کمالیه الهی را مشاهده مینماید.
مرتبه چهارم
این مرتبه فردی است که میان آتش سوزان باشد و آثار آتش در او ظاهر گردد. و این در مراتب معرفت الهی بالاترین مرتبه میباشد. که در اصطلاح به این مرتبه «فناء فی الله» گفته میشود که در اثر کثرت عبادات و ریاضات میتوان به این درجه اعلا نائل آمد.
امید است خداوند متعال به همه شیعیان و محبان حضرت رسیدن به درجه «فناء فی الله» عطا گرداند.
