-------- سر فصل سایت رنج نامه طلبگی --------

                                         

مرا مغنی اللبیبی بود روزی                                  فقاهت را امیدی بود روزی
چرا موج فتن در ما اثر کرد                                    مطولهای ما را مختصر کرد
معالم نردبان آسمان بود                                      چراغ راه استنباطیان بود
چرا برداشتند این نردبان را                                   چرا بستند راه آسمان را
کتاب علم را تلخیص کردند                                  به ما بیچارگان تدریس کردند
صرف میر و امثله یادش بخیر                               صیغه های مشکله یادش بخیر
حجره تاریک و تنگی داشتیم                               سفره بی آب و رنگی داشتیم

متن کامل شعر در ادامه مطلب  

روزی طلبه

حجت الاسلام موسی همدانی، مترجم تفسیر المیزان از قول مرحومه علامه طباطبایی چنین نقل می کنند: «زمانی که در نجف بودم، مبلغی به صورت ماهیانه از تبریز ارسال می شد و چون با مراجع نجف مرتبط نبودم، درآمدی»

غیر از همین مبلغ که از تبریز می آمد، نداشتم. یکی دو ماه این مبلغ از تبریز نرسید و من هر چه پول داشتم، مصرف کردم و روزی در منزل که پشت میز کوچکم به مطالعه نشسته بودم و مطلبی بسیار دقیق و حساس را بررسی می کردم، به ناگاه فکر بی پولی حواسم را پرت کرد و رشتۀ افکارم گسسته شد. هنوز لحظاتی بیش نگذشته بود که صدای در را شنیدم. برخاستم و درب منزل را باز کردم. شخص بلند قدی با محاسن حنایی و لباس بلند و عمامه در مقابل در ایستاده بود و به محض باز کردن در سلام کرد. گفتم علیکم السلام. گفت من شاه حسین ولی هستم. خداوند عزّ و جل مرا فرستاده تا به تو بگویم که این هیجده سال کی تو را گرسنه گذاشتم که حالا به فکر بی پولی و گرسنگی افتاده ای؟ مطالعه ات را رها کرده و به فکر فرورفته ای؟ این را گفت و خداحافظی کرد و رفت. در را بستم و به پشت میز بازگشتم. در همین لحظه بود که سرم را از روی دستم برداشتم و نفهمیدم که چگونه در حالی که من نشسته بودم و سرم روی دستم بود به حیاط رفتم و در را باز کردم و با اون صحبت کردم. فهمیدم این صحنه را پشت همین میز به من نشان دادند.

حتما بخوانید:  سیمای طلبه آرمانی

چند سوال برایم مطرح شد. اول اینکه من خواب رفتم یا بیدارم. دوّم اینکه خداوند فرموده است در این هیجده سال، منظور از هیجده سال چیست؟ آیا مدت اقامت من در نجف است که این زمان بیش از ده سال نیست، آیا مدت زمان تحصیل من است؟ که بیش از ۳۵ سال است که من تحصیلی می­کنم. پس قضیه چیست؟ پس از اندکی تأمل متوجه شدم که هیجده سال قبل ملبس به لباس روحانیت شدم. سئوال سوّم که این شخص خود را معرفی کرد، ولی من فردی با این نام را نمی­شناختم. از این رو این سؤال بی جواب ماند و آن را فراموش کرده بودم تا آنکه به حسب عادتم در نجف که به قبرستان وادی السلام می فرتم، در تبریز نیز به قبرستان رفته و قرآن می خواندم. یک روز به قبری برخوردم که با قبر های دیگر تفاوت داشت و نشان می داد که قبر شخصیت بزرگی است و وقتی که نوشته های سنگ قبر را خواندم، نام شاه حسین ولی را مشاهده کردم و نام آن شخص را به یاد آوردم. تاریخ وفاتش سیصد سال قبل از تاریخی بود که در نجف به منزل ما آمده بود».

مروری بر تاریخچه تفسیر

مروری بر تاریخچه تفسیر و تفسیر نگاری

مهرداد عباسی

چکیده: آندرو ریپین (Anndrew Rippin) از مشهور ترین قرآن پژوهان غربی معاصر و استاد تاریخ در دانشگاه ویکتوریا در کانادا است. وی مقالات چندی در قرآن پژوهی داشته و با برخی دائره المعارف های مشهور مانند EI و ER و EQ همکاری داشته است. ترجمه مقاله تفسیر وی را که در E2 (ویراست دوم دائره المعارف اسلام، جلد دهم، لیون، 2000) درج شده است، در پیش رو دارید. وی در این مقاله پس از بررسی اصطلاح تفسیر، به تلاشهای گوناگون برای دسته بندی تفاسیر بر حسب عناصر تأثیرگذار بر فرآیند تفسیری می پردازد، عناصری مانند علوم ادبی، فقه، کلام و تاریخ ، و در ادامه از توجه مفسران به منابع پیشین و آراس مفسران گذشته سخن می گوید. سپس تاریخ تفسیر را به چهار دوره : پیدایش، کلاسیک، بالندگی و معاصر تقسیم کرده ویژگیها و تفاسیر هر دوره را به گونه گذرا یادآور می شود. در این میان دوره معاصر به صورت گسترده تری معرفی شده است.

اشاره

اندرو ریپین (Andrew Rippin) از مشهورترین قرآن پژوهان غربی، در 1950 در لندن به دنیا آمد. تحصیلات تکمیلی خود را در دانشگاه مک گیل کانادا گذراند و در 1981 از رساله دکتری خود درباره ارتباط اسباب نزول با تفسیر قرآن دفاع کرد. وی تا سال 2000 در دانشگاه کالگری کانادا تدریس کرد و از آن زمان تاکنون در سمت استاد تاریخ و ریاست دانشکده علوم انسانی در دانشگاه ویکتوریا در کادانا مشغول به فعالیت است. ریپین طی دو دهه اخیر مقالات متعددی در حوزه قرآن پژوهی به چاپ رسانده و ویراستاری دو مجموعه مقاله: «رهیافت هایی به تاریخ تفسیر قرآن» (آکسفورد 1988) و «پیدایش تفسیر قرآن» (آمریکا 1999) را بر عهده داشته است. همچنین وی با برخی دائرة المعارف های مشهور نظیر EI(دائرة المعارف اسلام)، ER (دائرة المعارف دین)، EQ (دائرة المعارف قرآن) همکاری داشته و چندین مقاله قرآنی برای این مجموعه تألیف کرده است.1
یکی از مهم ترین این مقالات، مدخل «تفسیر» (Tafsir)، چاپ شده در EI2 (ویراست دوم دائرة المعارف اسلام، جلد دهم، لیدن2000) است که ترجمه آن از نظر خوانندگان می گذرد. مؤلف در این مقاله تفسیر را در قالب گونه ای ادبی بررسی کرده است. وی پس از بحث درباره اصطلاح تفسیر، به تلاش های گوناگون برای دسته بندی تفاسیر بر حسب عناصر تأثیرگذار بر فرایند تفسیر می پردازد و در ادامه از توجه مفسران به منابع پیشین و آرای مفسران گذشته سخن می گوید. در بخش بعدی مقاله، تاریخ طولانی قرآن را به چهار دوره مستقل تقسیم می کند و به صورت فشرده و گذرا ویژگی ها و تفاسیر مشهور هر دوره را معرفی می نماید که در این میان دوره معاصر را گسترده تر آورده است.
ایجاز و اختصـار از یک سو و ارجاعـات و استنادات فراوان از سوی دیگر، دو ویژگی آشکار مقالات دائرةالمعارفی است. در این مقاله نیز مؤلف ضمن بیان گزیده مباحث در بسیاری از بخش ها، اطلاعات کتاب شناختی مفصلی از جدیدترین پژوهش های محققان غربی را درباره تفسیر قرآن، به زبان های انگلیسی، آلمانی و فرانسه عرضه کرده است. مشخصات این پژوهش ها در پایان مقاله آمده و به منظور استفاده مناسب تر علاقه مندان، عناوین آنها به فارسی ترجمه شده است. ضمن اینکه گزینش عنوان مقاله و افزودن چند عنوان فرعی در متن مقاله از جانب مترجم به همین منظور بوده است.
خواننده توجه دارد که نحوه نگاه مؤلف به موضوع، به کاربردن بعضی از تعابیر و طرح برخی از آرا و نظریات درمقاله متأثر از نحوه نگرش خاورشناسان به اسلام و به ویژه قرآن است که نقد و بررسی آن مجال دیگری می طلبد.
مترجم لازم می داند که از دوست و همکار دانشور خود جناب آقای محمد منصور هاشمی و دیگر عزیزانی که پیش نویس ترجمه را مطالعه کرده، نکات مفیدی را یادآور شدند، تشکر نماید.

اصطلاح شناسی

«تفسیر» اصطلاحی است که هم بر فرایند شرح و توضیح و هم بر «گونه ادبی»2 حاصل از این فرایند دلالت دارد و عموماً ـ نه همیشه ـ درباره قرآن به کار می رود. این واژه مترادف شرح ٭ است؛ چنان که شروح آثار علمی و فلسفی یونانی از جمله شرح های یونانی و عربی آثار ارسطو تفسیر نامیده شده است. همچنین این واژه در نوشته های یهودی و مسیحی به زبـان عربی نظیر برخی از آثـار سعدیـا قــائون3 (Saadia Gaon) (882 ـ 942 میلادی) به مفهوم ترجمه شرح کتاب مقدس به کار رفته است؛ گرچه مهم ترین کاربرد اصطلاح تفسیر ـ که این مقاله نیز ناظر به آن است ـ در مورد شاخه ای از علوم اسلامی مرتبط با قرآن است.
آموختن تفسیر قرآن در کنار یادگیری فقه و حدیث، در بسیاری از مدارس اسلامی جزئی از برنامه های آموزشی سنتی بوده است.
نحوه پیدایش تفسیر به عنوان اصطلاحی تخصصی مشخص نیست. این واژه فقط یک بار در قرآن آمده است: «و لایأتونک بمثل إلاّ ما جئناک بالحق و أحسن تفسیراً»(فرقان/33) این آیه در ادامه آیه ای است که می گوید: «و قال الذین کفروا لولا نزّل علیه القرآن جملةً واحدة کذلک لنثبّت به فؤادک و رتّلناه ترتیلاً»(فرقان/32) از توالی این دو آیه [تنها] می توان فهمید که خداوند درباره علت نزول تدریجی وحی به پیامبر توضیحی (تفسیری) عرضه کرده است. البته سایر اصطلاحات تخصصی علوم اسلامی نیز غالباً جایگاه خاصی در قرآن ندارند؛ از این رو نبود مرجعی مشخص برای اصطلاح تفسیر، امری خاص و شگفت به نظر نمی آید 4. ظاهراً تا پایان قرن سوم واژه های «تفسیر»، «تأویل»٭ و «معنا»٭ هنگامی که در عناوین کتاب ها به کار می رفتند یا از آنها به عنوان اصطلاحی تخصصی در تفاسیر استفاده می شد، تفاوت مشخصی با یکدیگر نداشته اند.5 اما پس از مدتی «تفسیر» از «تأویل» متمایز گردید؛ به این ترتیب که اولی در معنای «نقل روایت از پیامبر و صحابه» به کار رفت و دومی معنای «نتیجه تحقیق و بررسی» به خود گرفت، و در معنایی عام تر کاربرد «تأویل» منحصر به تفاسیری شد که ظاهر متن را رها کرده به غور در باطن می پردازند. از سوی دیگر کاربرد «معنی» مقیدتر شد و به طورعمده محدود به جنبه های واژه شناختی تفسیر گردید.
«تفسیر قرآن» به کتابی اطلاق می شود که شرح الفاظ و عبارات متن عربی آن را بیان می کند. این کتاب ها دارای ویژگی های صوری اند که به تعیین گونه ادبی آنها کمک می کند. در یک اثر تفسیری،بیشتر، متن قرآن از آغاز تا پایان طرح شده، اجزای آن به ترتیب ـ کلمه به کلمه، عبارت به عبارت یا آیه به آیه ـ توضیح داده می شود. البته این شکل عمومی موارداستثنا نیز دارد که نمونه های مهم آن را، هم در دوره پیدایش تفسیر و هم در دوره معاصر می توان دید. چنان که در دوره پیدایش، آثاری نوشته شده که تنها بخش هایی پراکنده و جداگانه را از قرآن در بر می گیرد. و در دوره معاصر تفسیر با رویکرد موضوعی رواج چشم گیری داشته است6. اما در این موارداستثنایی نیز متن قرآن و تفسیر به عنوان دو عامل مؤثر بر یکدیگر در کنار هم باقی می مانند.
در این فرایند علمی گسترده، به طور معمول علومی فرعی (Sub-disciplines) نقش داشته که به پیدایش کتاب هایی در موضوعات اسباب نزول، غریب القرآن، قصص انبیا، قراءات، رسم الخط، ناسخ و منسوخ، وجوه و نظایر و وقف و ابتدا انجامیده است. چنین کتاب هایی بخشی از علوم قرآن شمرده می شوند7. اگر چه محتوای این کتاب ها اغلب برگرفته از برخی تفاسیر مهم است، اما چون همین کتاب ها تبدیل به منبعی برای بسیاری از تفاسیر بعدی شده اند، علوم قرآن بخشی از علوم عقلی به حساب می آید و رسماً بخشی از گونه ادبی شمرده نمی شود.

دانلود کتاب مغنی اللبیب

یکی از کتب ادبیاتی که طلاب در سیر درسی خود در رشته ادبیات عرب می خوانند کتاب مغنی اللبیب ابن هشام نحوی می باشد که این کتاب در هشت باب مدون یافته است که مشتمل بر احکام حروف و احکام جمل و .... می باشد

لینک دانلود این کتاب گرانبها را برای طلاب عزیز در این قسمت قرار دادیم باشد که مورد استفاده قرار گیرد

                                                           

 

جهت دانلود به ادامه مطلبت مراجعه کنید .

حوزه علمیه؟

انچه از عالم اثبات بانضمام عالم ثبوت برآید،ایضا آنچه  ازواقع الامور منتزع است ،بداهه صحت تمیز اشیاءاز دیگر است.
علم منطق بواسطه تدوین مظهر است این مطلب را.چونانکه عوارض معرف وحجت تمییز ماکان ِهیولایی از اواخر موجوده است.کان یقال :حیوان ناطق غیر حیوان مفترس وهو غیر صاهق وهو سوی الناهق.
بناء علیه  چون حالیه گو این که منطق را خادم العلوم گویند و علم را حضور صوره شیءعند العقل ،حال آنکه  در محاج حوزوی ازعلوم تکوینی مانند فیزیک وزیستی مانند شیمی بحثی نیست.

تعریف حوزه علمیه

حوزه علمیه نامی است که به مراکز آموزشی دینی در جهان اسلام و به ویژه در میان شیعیان اطلاق می‌شود

 

حوزه علمیه نامی است که به مراکز آموزشی دینی در جهان اسلام و به ویژه در میان شیعیان اطلاق می‌شود. به عبارت دیگر حوزه علمیه یعنی دانشگاه فراگیری تعالیم قرآن و سنت معصومین علیهم السلام ، این نهاد علمی دارای کارکردهای آموزشی ، تربیتی و مدیریتی است که در گستره ملی و فرا ملی فعالیت دارد و از حیث عملکرد داری سطوح سیاستگذاری ، قانون گذاری و اجرایی در حیطه کارکرد خویش است. نخستین حوزه علمیه ویژه شیعیان در سده چهارم قمری در کشور عراق و شهر نجف اشرف در کنار بارگاه مقدس حضرت امیر المومنین علی بن ابیطالب علیه آلاف التحیه و الثناء توسط شیخ طوسی (ره) برپا شد.

اکنون مهم‌ترین حوزه‌های علمیه شیعه در شهرهای قم، نجف و مشهد می‌‌باشند

. رشته‌های درسی رایج در این مراکز آموزشی فقه، اصول فقه، کلام، حدیث، رجال، تفسیر، ادبیات عرب و فلسفه است  دانش‌آموختگان این مراکز پس از پوشیدن لباس روحانیت ، روحانی و شاغلین به تحصیل طلبه نامیده می‌شوند.  طلاب پس از گذراندن دوره آموزشی سطح به درس خارج وارد می‌شوند  دوره دراز مدت درس خارج  مطالعات و مباحثات خارج از کتب درسی معمول حوزوی است در این مقظع منابع دست اول علوم دینی به منظور استنباط احکام شرعی مطابق با نبازهای روز توسط روحانیون شرکت کننده در دروس خارج مورد کاوش و تحلیل قرار می گیرد  و در نهایت این روحانیون به درجه اجتهاد نائل آمده و اصظلاحا مجتهد می‌شوند. مجتهدین تراز اول که مورد رجوع شیعیان برای شناخت احکام شرعی باشند مرجع تقلید نام دارند. این مراجع علاوه بر ارائه احکام شرعی و پاسخ به نیازهای دینی به پرورش طلاب در مقطع درس خارج  می ‌پردازند. شیوه تحصیل حوزه‌های علمیه از دوران گذشته به ارث رسیده و با تغییراتی هنوز اعمال می‌شود. در نظام آموزشی حوزه ، طلاب هم‌زمان با تحصیل در سال بعد به تدریس کتابهای مقطع پیشین اشتغال دارند. طلاب علاوه بر شرکت در درس استاد،  قبل از گرفتن درس جدید آن را مطالعه نموده  و بعد از آن به مباحثه آن با دیگر طلاب می‌‌پردازند.  مهم‌ترین کتب درسی مقطع سطح شامل شرح لمعه دمشقیه، اصول فقه، فرائد الاصول (رسائل)، مکاسب و کفایة‌الاصول می‌‌باشد.